Fundamenty – niewidoczne części budynku, a tak ważne dla jego trwałości. Jakie są ich rodzaje? Kiedy się je stosuje? Na jakiej głębokości wykonuje się poszczególne rodzaje fundamentów? Odpowiedzi na te pytania poznasz już za chwilę!
Tabela zawartości
Jaką funkcję pełni fundament?
Zadaniem fundamentu jest przenoszenie obciążeń budynku na grunt. Dobrze wykonane posadowienie sprawia, że budynek osiada równomiernie i zabezpiecza go przed zawilgoceniem. Jednak aby fundamenty spełniały swoją funkcję, muszą być odpowiednio dobrane do rodzaju podłoża gruntowego i konstrukcji budynku.
Rodzaje fundamentów
Wyróżniamy dwa rodzaje fundamentów: bezpośrednie i pośrednie. W budownictwie jednorodzinnym najczęściej stosuje się fundamenty bezpośrednie, jeśli tylko warunki gruntowe na to pozwalają. Czasem jednak zdarza się, że niezbędne jest zastosowanie posadowienia pośredniego, który zapewnia stabilność budynku na niepewnym gruncie.
Fundamenty bezpośrednie (fundamenty płytkie)
W przypadku fundamentów bezpośrednich, cała powierzchnia podstawy znajduje się bezpośrednio na gruntach nośnych. Takie posadowienie zwane jest również fundamentami płytkimi. W sytuacji, kiedy na działce występują grunty nienośne, należy zlecić wymianę niebudowlanych warstw podłoża lub zrezygnować z fundamentowania bezpośredniego i zastosować posadowienie pośrednie. Jaka jest głębokość posadowienia fundamentów bezpośrednich? Powinny one znaleźć się poniżej głębokości przemarzania gruntu.
Ławy fundamentowe
Ławy fundamentowe, zwane fundamentem tradycyjnym występują w budownictwie jednorodzinnym najczęściej. Są to płytkie rowy o szerokości około 50 cm (w zależności od potrzeb), w których najczęściej umieszcza się pręty zbrojeniowe, a następnie zalewa betonem. Aby zabezpieczyć krawędzie wykopów, zwykle stosuje się deskowanie. Na gotowych ławach powstają ściany fundamentowe. W przypadku nierównego terenu częstą praktyką jest zastosowanie tzw. ław fundamentowych schodkowych.
Płyty fundamentowe
Płyta fundamentowa to kolejny bardzo chętnie wybierany przez inwestorów sposób posadowienia budynku. Najczęściej stosuje się ją w budownictwie szkieletowym oraz na gruntach niejednorodnych lub kiedy występuje wysoki poziom wód gruntowych. Płyty fundamentowe to posadowienie, które znajduje się pod całą powierzchnią budynku. Często ze względu na skomplikowany kształt domu inwestorzy rezygnują z koniecznego wówczas rozległego fundamentu liniowego na rzecz płyty. Taka praktyka nierzadko zmniejsza koszty posadowienia.
Stopy fundamentowe
Stopy fundamentowe stosuje się w celu przeniesienia obciążeń ze słupów, kolumn, kominów itp. Są zaprojektowane na planie kwadratu lub prostokąta, a w przekroju pionowym mogą mieć kształt trapezowy, schodkowy, kielichowy lub prostokątny. Słup lub inny obiekt konstrukcyjny ze stopą łączą najczęściej stalowe pręty.
Skrzynie fundamentowe
Skrzynie fundamentowe stosuje się podczas budowy wysokich obiektów o dużych obciążeniach lub na terenach szkód górniczych. Jak wskazuje nazwa, są to skrzynie, na które składają się zbrojone ściany pionowe i poprzeczne.
Ruszty fundamentowe
Ruszty fundamentowe to krzyżujące się ze sobą ławy. Taki sposób posadowienia ma na celu zwiększenie sztywności konstrukcji i zminimalizowanie ryzyka nierównomiernego osiadania budynku. Najczęściej stosuje się je pod obiekty o konstrukcji słupowej.
Zarówno skrzynie i ruszty fundamentowe są dość rzadko spotykane w budownictwie jednorodzinnym.
Fundamenty pośrednie (fundamenty głębokie)
W sytuacji, kiedy nośne warstwy gruntu znajdują się głębiej, trzeba zastosować inne rozwiązania, by posadowić budynek. Jednym z takich rozwiązań są fundamenty pośrednie, tzw. głębokie. Najczęściej są to sytuacje, kiedy poziom wód gruntowych jest wysoki lub pod powierzchnią znajdują się nienośne lub niejednorodne warstwy gruntu. Jeśli zastanawiasz się, jakie grunty są do nich zaliczane, koniecznie sprawdź ten artykuł: Badania geotechniczne. Trudny grunt.
Pale fundamentowe
Fundamenty palowe to najczęściej stosowany rodzaj pośredniego posadowienia budynku. Wyróżniamy pale:
- zawieszone – przekazują obciążenia poprzez siłę tarcia pobocznicy;
- stojące – obciążenie przekazywane jest przez podstawę pala;
- normalne – przekazują obciążenie poprzez siłę tarcia pobocznicy i podstawę pala.
Pale fundamentowe wykonuje się na kilka sposobów. Grunt w miejscu tyczenia pala jest usuwany lub też pozostawiony (otwory wybijane), czego efektem jest zagęszczenie gruntu.
Studnie fundamentowe
Studnie fundamentowe to betonowe lub żelbetowe, najczęściej cylindryczne konstrukcje. Takie studnie są wpuszczane na odpowiednią głębokość, a ich dno zabezpiecza się tzw. korkiem. Wnętrze konstrukcji wypełnia się betonem.
Kesony
Kesony to żelbetowe lub stalowe skrzynie o szczelnych ścianach i otwartym dnie. Umieszczone na pożądanej głębokości kesony uszczelnia się, z ich wnętrza usuwa się wodę, a następnie wypełnia betonem. Tak przygotowana konstrukcja stanowi fundament.
Konsekwencje źle dobranych / źle wykonanych fundamentów
Aby właściwie dobrać fundamenty, trzeba przede wszystkim znać warunki gruntowe, jakie występują na działce. Każdy projekt domu w kwestii posadowienia musi uwzględniać indywidualne parametry, w szczególności głębokość przemarzania gruntu, nośność gruntu i układ jego warstw, wody gruntowe, wielkość domu itp. Dlaczego to takie ważne? W przypadku źle wykonanych fundamentów lub też wyboru nieodpowiedniego posadowienia budynku trzeba liczyć się z takimi konsekwencjami jak:
- pękanie ścian;
- nierównomierne osiadanie budynku;
- wady konstrukcyjne.
W takich sytuacjach pojawia się konieczność złożonych, często bardzo kosztownych napraw. Aby tego uniknąć, należy w pierwszej kolejności zlecić badanie geotechniczne, a prace nad projektem i wykonawstwem zlecić rzetelnym specjalistom. Należy też pamiętać, że w razie pojawienia się konieczności zastosowania fundamentów pośrednich, budowa domu może okazać się o wiele bardziej kosztowna.
